توان سنجی اکولوژیکی زمین جهت شناسایی مناطق مستعد توسعه (مورد مطالعه: دهستان آق سو شهر کلاله )

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی ژئودزی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد، گروه سنجش از راه دور(GIS) ، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران

چکیده

استفاده از روش هایی عقلانی و نظام مند در مدیریت منابع و استفاده بهینه از آنها بسیار مهم است. این روش ها باید به نحوی باشد که توان و پتانسیل سرزمین را در نظر بگیرد در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری به منابع و سرزمین وارد می شود. ضرورت ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعة شهری، به این معنی است که توان سرزمین مورد نظر چقدر است  که ضرورت توجه به چگونگی رشد و توسعه­ی آن را دوچندان می­نماید. در این مقاله به منظور توسعه­ی آتی دهستان  آق سو شهر کلاله در نواحی با توان اکولوژیکی مناسب، اراضی منطقه ی کلاله بر اساس اصول آمایش سرزمین مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیق حاضر با علم به اهمیت موضوع و با هدف بررسی مناطق مستعد جهت توسعه شهری با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره در شهر کلاله تدوین شده است. در این تحقیق تناسب زمین برای توسعه کالبدی  دهستان آق سو شهرکلاله در چهار منطقه مورد‌‌ مطالعه برپایه 7 معیار (رغبت عمومی و تمایلات مردم، ارتفاع و شیب زمین، وضعیت نسبت به مخاطرات طبیعی، فاصله با زمین‏های کشاورزی، فاصله از آب‌های‌سطحی، مساحت،  و وضعیت نسبت به کاربری‏های نامتجانس) ارزیابی شد.در تجزیه و تحلیل اطلاعات، روش توصیفی و استنباطی به کار گرفته شد. جهت وزن‏دهی معیارها و پارامترهای مربوط، از مدل سلسله مراتبی AHP و زمین آمار با استفاده از نرم افزارGIS استفاده گردید.در ادامه به تعیین توان زیست محیطی محدوده­ی مورد مطالعه پرداخته و در نهایت با استخراج واحدهای محیطی و سنجش آن­ها بر اساس معیارهای اکولوژیکی، توان­ها و استعدادهای بالقوه برآورد گردیده و محدوده­های مناسب برای توسعه­ی آتی دهستان آق سو پیشنهاد گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1] - نوری، هدایت­الله (1379). تحلیل فضایی در جغرافیای کشاورزی، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی. شماره 39.
[2]-حسینی­ابری، سیدحسن (1379). طرح چارچوب نظری والگوی توسعه مجموعه­های روستایی در بلوچستان، معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان.
[3]- Huigen, M.(2003). Agent Based Modeling in Land use & Land Cover Change Studies. Luxemburg, Austria. (Web site:www.iiasa.ac.at)
[4]- مخدوم، مجید(1380). نخستین تجربه مدلسازی توامان برای سامانه­های اطلاعات جغرافیایی در ایران، همایش ژئوماتیک، تهران، انتشارات سازمان نقشه برداری کشور.
[5]- Qingming, Zhan. (2003). A Hierarchical Object-Based Approach for Urban Land-Use Classification from Remote Sensing Data, ITC.
[6]- جمعه پور، محمد. (1385) ، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در امکان سنجی توان­های محیطی و تعییت الگوی فضایی بهینه در نواحی روستایی (مورد نمونه: شهرستان تربت حیدریه)، مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 55، صفحات 85-35.
[7]- میرداودی، حمیدرضا، زاهدی پور، حجت الله، مرادی، حمید رضا و گودرزی، غلامرضا، 1386، بررسی و تعیین توان اکولوژیک استان مرکزی از نظر کشاورزی و مرتعداری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصل نامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 15، شماره 2، صفحات 255-242.
[8]- قرخلو، مهدی، حمیدرضا پورخباز، محمدجواد امیری، حسنعلی فرجی سبکبار، 1388، ارزیابی توان اکولوژیک قزوین جهت تعین نقاط بالقوه توسعه شهری با استفاده از RS و GIS، مجله­ی مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال اول، شماره­ی دو، صص 68-51.
[9]- میرکتولی، جعفر و کنعانی، محمدرضا، 1390، ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعه­ی شهری با مدل تصمیم­گیری چندمعیاری MCDM و GIS (مطالعه موردی: شهرستانساری استان مازندران)، پژوهش­هایجغرافیایانسانی،شماره77.
[10]- قنواتی، عزت­اله و دلفانی­گودرزی، فاطمه،1392، مکان­یابیبهینهتوسعهشهریباتاکیدبرپارامترهایطبیعیبااستفادهازمدل تلفیقیفازی AHP، دوفصلنامه­یژئومورفولوژیکاربردیایران، سالاول،شمارهاول،بهاروتابستان، صص 60-45.
[11]-عزیزیان، محمدصادق؛ نقدی، فریبا وملازاده، مهدی، 1393، ارزیابیتواناکولوژیکحاشیهشهرتبریزبهمنظورتوسعهپایدارشهری با رویکرد MCE ، مجلهپژوهشوبرنامه­ریزیشهری،سالچهارم،شمارهسیزدهم،تابستان.
[12]- نوری، هدایت­الله (1379). تحلیل فضایی در جغرافیای کشاورزی، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی. شماره 39.
[13]-مخدوم، مجید (1384). شالوده آمایش سرزمین، چاپ ششم. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.
[14]- قدسی­پور، حسن (1386). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، تهران. دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
[15]-Toledo-Aceves, T., Meave, J.A., González-Espinosa, M. and Ramírez-Marcial, N., (2011), Tropical montane cloud forests: Current threats and opportunities for their conservation and sustainable management in Mexico. Journal of Environmental Management, 92: 974-981
[16]- Çimren, E., Çatay, B. and Budak, E., (2007), Development of a machine tool selection system using AHP. International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 35: 363–376.