مطالعه آبهای زیر زمینی منطقه کلوانق (هریس- آذربایجان شرقی) به روش ژئوفیزیک

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی، گروه مهندسی عمران، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

  انسان برای ادامه حیات به آب شرب سالم، پایدار و مطمئن در جهان امروز و بخصوص مناطقی همچون کشور نیمه خشکی چون ایران دارد. یکی از مهمترین منابع آبی که دارای چنین ویژگی هایی است منابع آب های زیرزمینی است. در طول دهه های گذشته  اکثر آبخوان های موجود در سازندهای نرم در کشور استفاده شده است، این موضوع باعث شده اکتشاف آب در سازندهای سخت بیشتر مدنظر قرار گیرد. در این پژوهش نقش عوامل ساختاری در توسعه منابع آب محدوده اطراف شهر کلوانق مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. این شهر در جنوب شهرستان هریس قرار گرفته که در شمال رودخانه آجی چای قرار داشته و عمده مسیل های آن ازسرشاخه های بخش میانی رودخانه آجی چای می باشد که منشا آن ارتفاعات کوه ها ی قره داغ است. بررسی های صحرایی و جستجو در عکس های هوایی و ماهواره ای و نقشه های زمین شناسی کمک کرده است تا بخشهایی از محدوده مطالعاتی راکه فعالیتهای تکتونیک فعال مرتبط با گسلهای فعال که پتانسیل آب زیرزمینی می توانند داشته باشندشناسایی گردد. در ادامه از روشهای ژئوفیزیکی کمک گرفته شده است وبا تهیه مقاطع ژئوالکتریک و برشهای شبه مقطع وجود وگستره  تحت الارضی آبخوانها درمحدوده مورد مطالعه مشخص گردیده است. این مطالعات مشخص نموده که در بخشهای شرق و شمال شرقی منطقه مورد مطالعه مقاومتها عمدتا کم و در حد 10 تا 15 اهم متر می رسد که در ارتباط با سازند های قرمز، و سنگهای رس و مارن ناتراوا است. بررسی نتایج کاوشهای ژئوفیزیکی نشان داده است که محدوده مطالعاتی در بخشهای شمالی  از سازندهای سخت ناتراوا یا بسیار کم تراوا تشکیل شده است و اغلب گسلهایی که در منطقه وجود دارد نیز زونهای گسلی ناتراوا ویا بسیار کم تراوایی دارند. با بررسی و مقایسه نتایج حاصله مشخص گردید که مناطق با پتانسیلهای بالا در بخشهای جنوبی منطقه وجود دارد. در نهایت در ارتباط با خصوصیات ابخوان اکتشاف شده موقعیت سونداژهای ژئوالکتریک 30و 26جهت حفرچاه بترتیب و بر حسب الویت پیشنهاد شده است. ضخامت زیاد آبخوان اکتشاف شده بخصوص در محل سونداژ 30 و خصوصیات آن این نوید را میدهد که چاه حفر شده آبدهی خوب و دائمی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1-Larsson, I., 1984, Groundwater in hard rocks. UNESCO press.
2- Ahmed, M., 1996, Lineament as groundwater exploration guides in hard-rock terranes of arid regions, Canadian Journal of Remote Sensing, 22, 20-31.
3- Narendra, K. N., Rao, P. and Latha, S., 2013, Integrating remote sensing and GIS for identification of groundwater prospective zones in the Narava basin, Visakhapatnam region, Andhra Pradesh, Journal of the Geological Society of India, 12, 51-62.
4- Abdalla, F., and Scheytt, T., 2012, Hydrochemistry of surface water and groundwater from a fractured carbonate aquifer in the Helwan area, Egypt, Journal of Earth System Science, 121 (1), 109-124.
5-  صابری، ع. رنگزن، ک. مهجوری، ر. کشاورزی، م.،1390، پتانسیل­یابی منابع آب زیرزمینی با تلفیق سنجش از دور و GIS به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در تاقدیس کمستان استان خوزستان، مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته. دوره 1. شماره 6. صفحات 20-11.
6-زمانی، ق. بهزاد، 1381، پروژه بازنگری بر لرزه زمین ساخت طرح سد ملی و تونل گاوشان با داده های سنجش از دور و GIS، کارفرما مرکز تحقیقات آب-تهران.
7-Singhal B. B. S., 1973, Some observations on the occurrence, utilization and management of groundwater in the Deccan Trap areas of Central India., Proceeding International Symposium Development of Groundwater Resources. 3: 75–81.
8-Domenico, P. A. and Schwartz, F. W., 1998, Physical and Chemical Hydrogeology, 2nd Edition, John Wiley & Sons, Inc., New York.
9-Indraratna, B. and Ranjith, P., 2001, Hydromechanical Aspects and Unsaturated flow in Jointed Rock, A A Balkema Publication, Tokyo, 286.
10-آقانباتی، ع.، 1383، زمین شناسی ایران، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور. 583 صفحه.